ابزارهای دستی کشاورزی (FARM HAND TOOLS) وسایلی هستند که در مزرعه از آن ها استفاده می شود. این ابزارها شامل وسایلی برای حمل شن و ماسه، وجین کردن، شخم زدن خاک، حمل کود و مواد و… می باشند. ابزارها و لوازم کشاورزی زیاد و متنوع هستند که در اینجا چند ابزار دستی ذکر شده است.
داس
داس (به انگلیسی SICKLE) ابزاری است که برای بریدن طراحی شده است و یک تیغه فولادی تیز دارد که متصل به یک دسته چوبی می باشد. داس یکی از ابزارهای کشاورزی است. این ابزار از ابتدای عصر آهن مورد استفاده قرار گرفته. داس به انواع های مختلفی در فرهنگهای متفاوت ساخته می شده و به کار گرفته میشد.
داسها را میتوان بر اساس نوع تیغه به دو نوع دندانهدار و صاف تقسیم کرد. هر دو نوع داس برای بریدن گیاههای جوان یا رسیده کاربرد داشتند. داس هایی با تیغهی دندانهدار که به دوران پیش از تاریخ برمیگردند هنوز برای برداشت محصول به کار میروند و در ماشینهای مدرن برداشت محصول از آنها استفاده میشود.
چنگک
چنگک(به انگلیسی PITCHFORK) یکی دیگر از ابزار دستی کشاورزی است. این وسیله برای جدا کردن دانه ها از خرمن ها استفاده می شود و از یک دستهی بلند همراه با دندانه های نازک یا ضخیم فلزی تشکیل شده که ضخیم و نازک بودن دندانه ها بستگی به کار مورد نظر دارد. چنگک برای بلند کردن یا پرتاب کردن مواد سبکی مانند کاه، ینجه یا برگها کاربرد دارد. چنگکها معمولا از یک دستهی چوبی و دندانههای استیل ساخته میشوند. اما ممکن است از جنسهای دیگری مانند چوب بامبو یا آلیاژهای مختلف نیز برای ساخت چنگک استفاده شود.
فرغون
فرغون (به انگلیسی WHEELBARROW) یکی از وسایل کشاورزی است که برای انتقال مواد به کار میرود. فرغون تنها یک چرخ دارد که در کشاورزی برای بارگیری و تخلیه مواد(شن، ماسه، کود و …) استفاده می شود. فرغون دو دستهدارد که یک نفر با کمک آنها فرغون را حرکت میدهد. این ابزار کشاورزی به نحوی طراحی شده که وزن بار را بین فرد و چرخ تقسیم کند. از این طریق بارهای سنگینتر و حجیمتر را در مقایسه با حمل به تنهایی توسط فرد آسانتر میتوان حمل کرد.
برخی فرغونها دارای دو چرخ هستند که روی سطح صاف پایدارتر هستند. در حالی که نوع رایجتر (فرغون تک چرخ) قدرت مانور بیشتری در فضاهای کوچک، سطوح ناهموار و در آب دارد. علاوه بر این استفاده از فرغون تک چرخ تخلیهی بار را راحتتر میکند.
بیل
بیل (به انگلیسی SHOVEL) یکی از ابزار کشاورزی است که برای کند زمین، بلند کردن و جا به جایی مواد و صاف کردن سطح زمین کاربرد دارد. بیشتر بیلها د از یک دستهی بلند تشکیل شدهاند که به یک کفهی مستطیلی متصل است. کفهی بیل (تیغه) معمولا از ورقههای استیل یا پلاستیکهای محکم و مقاوم ساخته شده است. قسمت صاف بالای تیغه با هدف طوری طراحی شدن که میتوان با قرار دادن پا روی آن، قدرت بیشتری را منتقل کرد.
بیلچه
بیلچه (به انگلیسی TROWEL)نیز یکی دیگر از ابزارهای دستی کشاورزی است. همانطور که از اسم آن پیداست، این ابزار شبیه بیل کوچک است و کاربرد مشابهی دارد. بیلچه مورد استفاده در کشاورزی معمولا از یک تیغهی فلزی نوک تیز و دسته تشکیل شده. دستهی بیلچه ممکن است چوبی، فلزی و یا پلاستیکی باشد. این ابزار برای حفر گودالهای کوچک، کندن زمین، کاشت بذر و انتقال خاک به گلدان به کار میرود.
آب پاش
آبپاش (به انگلیسی watering can) ظرفی است که دارای یک مخزن آب و یک لوله با حفره های کوچک در سر آن می باشد و برای آبیاری گیاهان استفاده می شود. این ابزار حداقل از 79 سال پیش از میلاد مسیح مورد استفاده قرار گرفته و از آن زمان طراحی آن پیشرفت زیادی داشته است. وجود حفرهها در انتهای میلهی آبپاش باعث میشود تا جریان آب با فشار کمتری روی خاک بریزد و به گیاهان حساس و آسیب پذیر، صدمهای وارد نکند.
شخم زن دستی
شخم زن یا گاوآهن دستی(به انگلیسی PLOUGH/ PLOW) برای شخم زدن زمین استفاده می شود و به کمک آن میتوان زمین را برای کاشت محصول آماده کرد. گاوآهن ممکن است از چوب یا آهن ساخته شود و یک تیغه به آن متصل است که برای کندن زمین و آماده کردن خاک کاربرد دارد. شخم زن یکی از قدیمی ترین ابزارهایی است که بشر از آن استفاده کرده. هدف اصلی این وسیلهی کشاورزی زیروروکردن لایهی رویین خاک است تا مواد مغذی به سطح خاک بیایند و خاک برای کشت دانه مناسب باشد.
ابزار وجین
ابزار وجین (به انگلیسی WEEDING TOOL) برای کندن علف های هرز و خارج کردن آن ها از زمین استفاده می شود. با کمک این ابزار میتوان ریشهی علفهای هرز را از زمین خارج کرد بدون اینکه آسیبی به خاک اطراف آن برسد.
سمپاش
سمپاش (به انگلیسی AGRICULTURE SPRAYER) این وسیله یک مخزن برای ریختن سم در آن دارد و برای سمپاشی گیاهان استفاده می شود.
ابزار نشاء
ابزار نشا (به انگلیسی DIBBER) این وسیله برای ایجاد گودال در زمین استفاده می شود. زمانی که بوته های گیاهان در سینی نشا به اندازه مناسب رسید، با این وسیله یک گودال در زمین ایجاد می کنند و بعد بوته را در آن می کارند.
قدیمی ترین تاریخچهی استفاده از ابزار نشا به امپراتوری روم بر میگردد. ابزار نشاء از همان زمان تقریبا بدون تغییر باقی مانده. در قرون هجده و نوزده میلادی، کشاورزان از ابزار نشاء با دستههای بلند چوبی یا فلزی استفاده میکردند. به این صورت که یک نفر توسط ابزار حفرههایی در زمین ایجاد میکرد، و نفر بعد بذرها را میکاشت و حفره را پر میکرد.
چاقوی پیوند
چاقوی پیوند (به انگلیسی GRAFTING KNIFE) یکی دیگر از ابزارهای دستی کشاورزی است. این ابزار از تیغه فلزی کوچکی تشکیل شده که لبه های تیز کوچک و دسته چوبی دارد و برای پیوند زنی از این ابزار استفاده می شود. تیغهی چاقوی قلمه زنی تیز است تا هنگام پیوند کمترین آسیب به بافت گیاه برسد. تیغهی چاقوی قلمه زنی غالبا به صورت کج است و برخی از انواع آن تیغهای ناخنی شکل دارند.
میله
میله های فلزی که به عنوان داربست برای بعضی از بوته های گیاهان استفاده می شود.